Polemik Pentafsiran Maqām Maḥmūd dan Penolakan Antropomorfisme dalam Kalangan Ahli Sunnah Maqām Maḥmūd Polemic and the Denunciation of Anthropomorphism in Sunni Islam

Main Article Content

Umar Muhammad Noor

Abstract

Contrary to the majority of scholars who interprets maqām maḥmūd (Quran 17:79) as intercession, the Hanbalites of Baghdad opine that the phrase means “Muhammad will be seated beside God on the throne.” They based their interpretation on an athar (saying) of an early Quran exegete, Mujāhid bin Jabr (d. 104H/722AD). Due to its apparent anthropomorphic feature, this standpoint caused a polemic that contributed to a violent clash in 317H/929AD. The objective of this article is to present and highlight Hanbalites’ stance in the maqām maḥmūd polemic and examine their acceptance of the athār of Mujāhid against overwhelming criticisms. The library research was applied to acquire data from various tafsīr, hadith, and theology literature then qualitatively analyzed. This study finds that Hanbalites’ advocacy to the athar of Mujāhid is not mainly based on the validity of the argument. Instead, it is driven by their anti-kalam sentiment to manifest the traditionalists’ supremacy after the abolishment of miḥnah khalq al-Qur’an. Reciprocating the Jahmiyya’s rejection of all ṣifāt traditions, the Hanbalites radically concede every anthropomorphic expression in traditions including those found in inauthentic hadith and athar. This inclination invites criticism from other Sunni scholars who emphasize authenticity as the most indispensable aspect of theological discourse. Despite immense efforts by modern neo-Hanbalis in defending the athar of Mujāhid, many of them have joined their adversaries in rejecting its reliability as theological proof.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Muhammad Noor, U. (2021). Polemik Pentafsiran Maqām Maḥmūd dan Penolakan Antropomorfisme dalam Kalangan Ahli Sunnah: Maqām Maḥmūd Polemic and the Denunciation of Anthropomorphism in Sunni Islam. Afkar: Jurnal Akidah &Amp; Pemikiran Islam, 23(1), 1–48. https://doi.org/10.22452/afkar.vol23no1.1
Section
Article

References

Al-Albānī, Muhammad Nāṣir al-Dīn. Silsilah al-Aḥādīth al-Ḍa‘īfah wa al-Mawḍū‘ah wa Athar uhā al-Sayyi’ fi al-Ummah. Riyadh: Maktabah al-Ma‘ārif, 1988.

Al-Albānī, Muhammad Nāṣir al-Dīn. Mukhtaṣar al-‘Uluw li al-‘Alī al-Ghaffār. Beirut: al-Maktab al-Islāmī, 1981.

Al-Alūsī, Abū al-Thanā’ Maḥmūd bin ‘Abd Allah. Rūḥ al-Ma‘ānī fi Tafsīr al-Qur’ān al-Karīm wa al-Sab‘ al-Mathānī. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1415 H.

Al-Andalussī, Abū Ḥayyān Muhammad bin Yūsuf. Tafsīr al-Baḥr al-Muḥīṭ. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2001.

Al-Andalussī, Abū Muhammad ‘Abd al-Haq Ibn ‘Aṭiyyah. Muḥarrar al-Wajīz fi Tafsīr al-Kitāb al-‘Azīz. Beirut: Dār Ibn Ḥazm, t.t.

Al-Ash‘arī, Abū al-Ḥasan. Maqālāt al-Islāmiyyīn wa Ikhtilāf al-Muṣallīn. Beirut: Maktabah al-‘Aṣriyyah, 1990.

Al-‘Aynī, Badr al-Dīn Maḥmūd bin Ahmad. ‘Umdat al-Qārī Sharḥ Ṣahīḥ al-Bukhārī. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2001.

Al-Baghdādī, Abū Bakar Ahmad bin ‘Ali bin Thābit. Tārīkh Baghdād. Beirut: Dār Gharb al-Islāmī, 2002.

Al-Bukhārī, Muhammad bin Ismā‘īl. Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Riyadh: Dār al-Salām, 1999.

Al-Burayk, Sa‘ad bin ‘Abdillah. Al-Ījāz fi Ba‘ḍ Mākhtalafa fīhī al-Albānī wa Ibn ‘Uthaymīn wa Ibn Bāz. t.t.: t.p., 2009.

Cook, Michael. Commanding Right and Forbidding Wrong in Islamic Thought. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.

Al-Dashtī, Maḥmūd bin Isfandiyār. Ithbāt al-Ḥad lillah wa bi annahu Qā‘id wa Jālis ‘ala ‘Arshih. t.tp: t.p., 1430H.

Al-Dārimī, Uthmān bin Sa‘īd. Al-Radd ‘ala al-Jahmiyyah. Kaherah: Maktabah al-Islamiyyah, 2010.

Al-Dhahabi, Muhammad bin Ahmad. Siyar A‘lām al-Nubalā’. Beirut: Mu’assasah al-Risālah, 1985.

Al-Dhahabi, Muhammad bin Ahmad. Al-Amṣār Dhawat al-Āthār. Beirut: Dār Ibn Kathīr, 1985.

Al-Dhahabi, Muhammad bin Ahmad. Al-‘Uluw li al-‘Alī al-Ghaffār. Riyadh: Aḍwā’ al-Salaf, 1995.

Al-Dhahabi, Muhammad bin Ahmad. Mīzan al-I‘tidāl fi Naqd al-Rijāl. Beirut: Dār al-Fikr, 1999.

Al-Dhahabi, Muhammad bin Ahmad. Tārikh al-Islam wa Wafayāt al-Mashāhīr wa al-A‘lām. Beirut: Dār al-Gharb al-Islāmī, 2003.

Al-Dhahabi, Muhammad bin Ahmad. Kitāb al-‘Arsh. Madinah: Universiti Islam Madinah, 2003.

El-Omari, Racha, “Accommodation and Resistance: Classical Muʿtazilites on Ḥadīth,” Journal of Near Eastern Studies 71(2) (2012): 231-256.

Al-Farrā’, Abū Ya’lā. Al-Mu‘tamad fi Uṣūl al-Dīn. Beirut: Dār al-Mashriq, 1974.

Al-Farrā’, Abū Ya’lā. Al-Masā’il al-‘Aqadiyyah min Kitab al-Riwāyatayn wa al-Wajhayn. Riyadh: Aḍwā’ al-Salaf, 1999.

Al-Farrā’, Abū Ya’lā. Ibṭāl al-Ta’wīlāt li Akhbār al-Ṣifāt. Kuwait: Dār al-Īlāf, t.t.

Al-Fawzān, Ṣāliḥ bin Fawzān al-‘Abd Allah. Al-Ta‘līq al-Mukhtaṣar ‘ala al-Qaṣīdah al-Nūniyyah. Kaherah: Dār al-Imām Ahmad, t.t.

Fūdah, Sa‘īd ‘Abd al-Laṭīf. Al-Kāshif al-Ṣaghīr ‘an ‘Aqā’id Ibn Taymiyyah. Amman: Dār al-Rāzī, 1999.

Al-Ḥamawī, Yāqūt ibn ʿAbd Allāh. Mu‘jam al-Udabāʾ. Beirut: Dār al-Gharb al-Islāmī, 1993.

Ḥamd bin Nāṣir Āl Ma‘mar. Al-Fawākih al-‘Adhāb fi Mu‘taqad al-Shaykh Muhammad bin ‘Abd al-Wahhāb. Beirut: Mu’assasah al-Risālah, 1996.

Al-Ḥanbalī, Muhammad bin Abī Ya’lā. Tabaqat al-Ḥanābilah. Riyadh: al-Dārah, 1431H.

Al-Ḥanbalī, Muhammad bin Abī Ya’lā. Al-I‘tiqād. t.tp: Dār Aṭlas, 2002.

Al-Haytamī, Ahmad bin ‘Ali Ibn Ḥajar. Ṭuḥfah al-Muḥtāj Sharḥ al-Minhāj. Mesir: Maktabah al-Tijāriyyah al-Kubrā, 1983.

Holzman, Livnat. Anthropomorphism in Islam. Edinburgh: Edinburgh University, 2019.

Hoover, Jon. “Hanbali Theology”. Dalam Oxford Handbook of Islamic Theology, ed. Sabine Schmidtke. Oxford: Oxford University Press, 2016: 1-27. DOI: 10.1093/oxfordhb/9780199696703.013.014.

Ibn ‘Abd al-Bar, Yusuf. Al-Tamhīd li mā fi al-Muwaṭṭa’ min al-Ma‘ānī wa al-Asānīd. Mesir: al-Fārūq al-Ḥadīthah, 1999.

Ibn ‘Abd al-Bar, Yusuf. Al-Istidkhār. Beirut: Dār al-Fikr, 2000.

Ibn al-Athīr, Abū al-Ḥasan al-Jazarī. Al-Kāmil fi al-Tārīkh. Beirut: Dār al-Kutub al-’Ilmiyyah, 1987.

Ibn Baṭṭah, Abū ‘Abd Allah al-‘Ukbarī. Al-Sharḥ wa al-Ibānah ‘ala Uṣūl al-Sunnah wa al-Diyānah. Amman: Dār al-Athariyyah, 2009.

Ibn Diḥyah, Majd al-Dīn Abū al-Khaṭṭāb. Nihāyat al-Sūl fi Khaṣā’iṣ al-Rasūl. Qatar: Kementerian Wakaf, 1995.

Ibn Fūrak, Muḥammad. Mushkil al-Ḥadīth wa Bayānuh. Beirut: ʿĀlam al-Kutub, 1985.

Ibn Hajar, Ahmad bin ‘Ali al-‘Asqalānī. Fatḥ al-Bārī Sharḥ Ṣahīḥ al-Bukhārī. Riyadh: Dār al-Salām, 2000.

Ibn Hajar, Ahmad bin ‘Ali al-‘Asqalānī. Lisān al-Mizān. Beirut: Dār al-Bashā’ir al-Islāmiyyah, 2002.

Ibn Jamā‘ah, Badr al-Dīn. Īḍāḥ al-Dalīl fī Qaṭ‘ Ḥujaj Ahl al-Ta‘ṭīl. Damsyik: Dār Iqrā’, 2005.

Ibn al-Jawzī, Abū al-Faraj al-Ḥanbalī. Daf’ Shubhat al-Tashbīh bi Akuf al-Tanzīh. Beirut: Dār al-Imām al-Nawawī, 2007.

Ibn al-Jawzī, Abū al-Faraj al-Ḥanbalī. Manāqib al-Imam Ahmad bin Ḥanbal. Mesir: Maktabah al-Khānajī, t.t.

Ibn Kathīr, Abū al-Fidā’ Ismā‘īl al-Dimashqī. Tafsīr al-Qur’ān al-‘Aẓīm. Beirut: Mu’assasah al-Rayyān, 2006.

Ibn Kathīr, Abū al-Fidā’ Ismā‘īl al-Dimashqī. Al-Bidāyah wa al-Nihāyah. Beirut: al-Maktabah al-‘Aṣriyyah, 2009.

Ibn al-Mu‘allim, Muhammad bin Muhammad. Najm al-Muhtadī wa Rajm al-Mu‘tadī. Damsyik: Dār al-Taqwā, 2019.

Ibn Qayyim al-Jawziyyah, Abū ʿAbd Allah Muhammad bin Abī Bakr. Al-Kāfiyah al-Shāfiyah fi al-Intiṣār li al-Firqah al-Nājiyah. Makkah: Dār ‘Ālam al-Fawā’id, 1428H.

Ibn Qutaybah, ʿAbd Allāh. Al-Ikhtilāf fī al-Lafẓ wa al-Radd ʿalá al-Jahmiyyah wa al-Mushabbihah. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyyah, 1985.

Ibn Qutaybah, ʿAbd Allāh. Taʾwīl Mukhtalif al-Ḥadīth. Beirut: Dār al-Fikr, 1995.

Ibn Taymiyyah, Ahmad bin ‘Abd al-Ḥalīm. Dar’ Ta‘ārud al-‘Aql bi al-Naql. Riyadh: Universiti al-Imam, 1991.

Ibn Taymiyyah, Ahmad bin ‘Abd al-Ḥalīm. Bayān Talbīs al-Jahmiyyah. Riyadh: Majma‘ al-Malik Fahd, 1426H.

Ibn al-Wardī, ‘Umar bin al-Muẓaffar. Tārīkh Ibn al-Wardī. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1996.

Al-Kawtharī, Muhammad Zāhid. “Takmilah al-Radd ‘ala Ibn al-Qayyim”, ulasan nota kaki al-Sayf al-Ṣaqīl fi al-Radd ‘ala Ibn Zafīl. Kaherah: al-Maktabah al-Azhariyyah, 2016.

Al-Khallāl, Abū Bakr. Al-Sunnah. Riyadh: Dār al-Rāyah, 1410H.

Al-Jīlānī, ‘Abd al-Qādir bin Abī Ṣāliḥ. Al-Ghunyah li Ṭalib Ṭarīq al-Ḥaq. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1997.

Al-Madkhalī, Rabī‘ bin Hādī. Al-Dharī‘ah ila Maqāṣid Kitāb al-Sharī‘ah. Turāth al-Nabawī, t.t.

Muhammad bin ‘Abd al-Rahman bin Qāsim. Fatāwā wa Rasā’il Samāḥat al-Shaykh Muhammad bin Ibrāhim bin ‘Abd al-Laṭīf Āl al-Shaykh. Mekah: Maktabah Ibn ‘Abbās, 1399H.

Noor, Umar Muhammad, “Traditionist Internal Reform: Motives Behind the Birth of the First Manual of ʿUlūm al-Ḥadīth,” Ilahiyat Studies 11(2) (2020): 295-316. https://doi.org/10.12730/13091719.2020.112.211.

Ovadia, Miriam. Ibn Qayyim al-Jawziyya and Divine Attributes. Leiden: Brill, 2018.

Al-Qāsimī, Jamāl al-Dīn. Maḥāsin al-Ta’wīl. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1418H.

Al-Qurṭubī, Abū ‘Abd Allah Muhammad bin Ahmad. Al-Jāmi‘ li Aḥkām al-Qur’ān. Kaherah: Dār al-Kutub al-Miṣriyyah, 1964.

Al-Qurṭubī, Abū ‘Abd Allah Muhammad bin Ahmad. Al-Tadhkirah fi Aḥwāl al-Mawtā wa Umūr al-Ākhirah. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2007.

Ramaḍān, Ṭahā Muhammad. Uṣūl al-Dīn ’ind al-Imām al-Ṭabarī. Beirut: Dār Ibn Kathīr, 2005.

Al-Rāmahurmuzī, Abū Muḥammad. Al-Muḥaddith al-Fāṣil bayn al-Rāwī wa al-Wāʿī. Kaherah: Dār al-Dhakhāʾir, 2016.

Al-Rāzī, Fakhr al-Dīn. Mafātīh al-Ghayb. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2000.

Rosenthal, Franz. “General Introduction.” Dalam The History of al-Ṭabarī. Albany: State University of New York Press, 1989.

Al-Ṣāliḥī, Muhammad bin Yusuf. Subul al-Hudā wa al-Rashād. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1993.

Al-Sam‘ānī, Abū al-Muẓaffar. Tafsīr al-Qur’ān. Riyadh: Dār al-Waṭan, 1997.

Al-Shamarī, Fawwāz bin Farḥān. “Ṣifāt Rab al-‘Ālamīn li Shams al-Dīn Ibn Muḥib al-Ṣāmit min Bidāyah Bāb al-Rizq ila Nihāyah Bāb Nuzūl Allah Yawm al-Qiyāmah.” Disertasi Sarjana, Universiti Umm al-Qurā, 1436H.

Shādī Muhammad Āl Nu‘mān. Mawsū‘ah al-‘Allāmah al-Imām Mujaddid al-‘Aṣr Muhammad Nāṣir al-Dīn al-Albānī. Sanaa: Markaz al-Nu‘mān, 2010.

Shock, Cornelia. “Jahm b. Ṣafwān and The Jahmiyya and Ḍirār b. ‘Amr.” Dalam Oxford Handbook of Islamic Theology, ed. Sabine Schmidtke. Oxford: Oxford University Press, 2016: 1-32. DOI: 10.1093/oxfordhb/9780199696703.013.28.

Al-Sijzī, ‘Ubayd Allah bin Sa‘īd. Risalah ilā Ahl Zabīd fī al-Radd ‘ala man Ankara al-Ḥarf wa al-Ṣawt. Riyadh: Dār al-Rāyah, 1994.

Al-Suyūṭī, Jalāl al-Dīn. Tārīkh al-Khulafā’. Qatar: Wizārah al-Awqāf, 2013.

Swartz, Merlin. A Medieval Critique of Anthropomorphism: Ibn al-Jawzī’s Akhbār al-Ṣifāt. London: Brill, 2002.

Al-Ṭabarī, Muhammad bin Jarīr. Jāmi’ al-Bayān fi Tafsīr al-Qur’ān. Beirut: Mu’assasah al-Risālah, 2000.

Al-Tha‘labī, Abū Isḥāq Ahmad bin Muhammad. Al-Kashf wa al-Bayān ‘an Tafsīr al-Qur’ān. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī, 2002.

‘Uthaymīn, Muhammad bin Ṣāliḥ. Fatāwā al-‘Aqīdah. Beirut: Dār al-Jīl, 1993.

‘Uthaymīn, Muhammad bin Ṣāliḥ. Al-Qawā‘id al-Muthlā fi Ṣifāt Allah wa Asmā’ih al-Ḥusnā. Cairo: Maktabah al-Sunnah, 1994.

‘Uthaymīn, Muhammad bin Ṣāliḥ. Fatāwā Arkān al-Islām li Faḍīlah al-Shaikh Muhammad bin Ṣāliḥ al-‘Uthaymīn, ed. Fahd bin Nāṣir al-Sulaimān. Beirut: Mu’assasah al-Risālah Nāshirun, 2009.

Al-Wāḥidī, Abū al-Ḥasan ‘Ali bin Ahmad. Al-Tafsīr al-Basīṭ. Riyadh: Universiti al-Imām Muhammad bin Sa‘ūd, 1430H.

Williams, Wesley. “A Body Unlike Bodies: Transcendent Anthropomophism in Ancient Semitic Tradition and Early Islam,” Journal of American Oriental Society 129(1) (2009): 19-44.

Al-Wuṣābī, Nūr al-Dīn bin ‘Ali, ed. Al-Fatāwā al-Ḥadīthiyyah li ‘Allāmah al-Diyār al-Yamaniyyah Abi ‘Abd al-Rahmān Muqbil bin Hādī al-Wādi‘ī. Sanaa: Dār al-Athar, t.t.

Al-Yaḥṣubī, ‘Iyāḍ bin Mūsā. Al-Shifā’ bi Ta‘rīf Ḥuqūq al-Muṣṭafā. Dubai: Jā’izah Dubai al-Dawliyyah, 2013.

Al-Zamakhsharī, Abū al-Qāsim Maḥmūd bin ‘Umar. Al-Kashshāf ‘an Ḥaqā’iq al-Tanzīl wa ‘Uyūn al-Aqāwīl fī Wujūh al-Ta’wīl. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī, 2001.

Al-Zarqānī, Muhammad bin ‘Abd al-Bāqī. Al-Mawāhib al-Ladunniyyah bi al-Minaḥ al-Muḥammadiyyah. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1996.

Al-Ṭabarī, Muhammad bin Jarīr. Jāmi‘ al-Bayān fi Tafsīr al-Qur’ān. Beirut: Mu’assasah al-Risālah, 2000.